Atodiad A

Camau Lliniaru	Deilliant	Targedau ar gyfer Cwmtawe
1. Datblygu drwy grŵp tasg a gorffen lleol, gynllun cyfannol sy'n edrych yn fanwl ar bob agwedd ar fywiogrwydd y Gymraeg yng Nghwmtawe	1-7	Sefydlu gweithgorau i ystyried materion thematig megis y defnydd o'r iaith gan y sector preifat, gan grwpiau gwirfoddol a gan bobl ifanc yn gyffredinol. Meysydd ar gyfer cydweithio: • Darpariaeth a lleoliad cyn-ysgol • Marchnata addysg cyfrwng Cymraeg • Darparu'r Gymraeg i oedolion ac oedolion yn manteisio ar hyn • Digwyddiadau magu hyder yn yr iaith • Hyrwyddo'r defnydd o'r Gymraeg gan sefydliadau preifat a gwirfoddol • Gweithgareddau ac adloniant i bobl ifanc ac oedolion ifanc • Cyflogaeth a datblygiad economaidd
2. Datblygu rhaglen gadarn a chynhwysfawr o ddarpariaeth cyn-ysgol cyfrwng Cymraeg	1 (bydd cynnydd yn y deilliant yn effeithio’n bositif ar weddill y deilliannau )	Mae cais cyllid cyfalaf wedi ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru er mwyn creu darpariaeth gofal plant newydd ar dir YGG Trebannws, gyda’r bwriad o ysgogi twf yn nifer y disgyblion yn yr ysgol a hyrwyddo addysg cyfrwng Cymraeg ymhellach. -Mae cais cyllid cyfalaf wedi ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru hefyd i ddatblygu dosbarthiadau'r Cyfnod Sylfaen yn YGG Trebannws gyda’r nod o ddarparu amgylchedd addysgu o’r safon uchaf yn unol â safonau Ysgolion yr 21ain Ganrif. Bydd gofal plant yn gweithredu o'r fan hon nes bydd y ddarpariaeth newydd ar y safle wedi'i gwblhau. -Mae 10 lle ychwanegol wedi'u hychwanegu at y cyfleuster gofal plant yn YGG Pontardawe. Bydd y cyfleuster newydd hwn ar dir yr ysgol yn agor Rhagfyr 2021 / Ionawr 2022.
3. Datblygu ffrwd categori 2 (iaith ddeuol) yn yr ysgol cyfrwng Saesneg	3, 4, 5 (bydd cynnydd yn y deilliant yn effeithio’n bositif ar weddill y deilliannau )	This is not an action that would be recommended in the short term, for the following reasons • Concerns have been raised by the governing bodies of YGG Trebannws and YGG Pontardawe regarding fears that a new English-medium school will negatively impact on Welsh-medium pupil numbers, and more specifically on these two schools; should the new school offer the opportunity for parents to choose a Welsh-medium stream then the risk of pupils moving from either of Nid yw hwn yn gam gweithredu a fyddai'n cael ei argymell yn y tymor byr, am y rhesymau canlynol: • Codwyd pryderon gan gyrff llywodraethu YGG Trebannws ac YGG Pontardawe ynghylch ofnau y bydd ysgol cyfrwng Saesneg newydd yn cael effaith negyddol ar niferoedd disgyblion cyfrwng Cymraeg, ac yn fwy penodol ar y ddwy ysgol hyn; pe bai'r ysgol newydd yn cynnig cyfle i rieni ddewis ffrwd cyfrwng Cymraeg yna mae'r risg y bydd disgyblion yn symud o'r naill ysgol neu'r llall i fynychu'r ysgol newydd yn debygol o fod yn sylweddol uwch • Mae'n bosib y byddai effaith negyddol ar staff a gyflogir yn Alltwen, Godre'r Graig a Llangiwg pe bai dosbarth ym mhob grŵp blwyddyn yn cael ei addysgu drwy gyfrwng y Gymraeg; gallai hyn olygu llai o swyddi ar gael i'r staff presennol pe bai'r ysgol newydd yn gofyn am staff sy'n fedrus yn y Gymraeg ar lefel uwch nag sy'n ofynnol ar hyn o bryd yn yr ysgol cyfrwng Saesneg Fodd bynnag, yn y tymor hwy, mae hwn yn opsiwn a allai fynd i'r afael â rhai o'r materion a nodwyd ynghylch dirywiad yr iaith a'r angen i'w thyfu a'i datblygu yn yr ardal ieithyddol sensitif hon. Mae’r Cynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg drafft yn cynnwys cynllun gweithredu ar gyfer cynyddu nifer y staff sy'n mynychu cynllun Sabothol y Gymraeg. Mae’r nod yn targedu dwy ysgol yn benodol ar gyfer prosiect peilot, gyda'r nod o fapio continwwm o hyfforddiant staff er mwyn gallu creu ffrwd categori 2 yn y pen draw o fewn ysgol cyfrwng Saesneg, gan ddechrau yn y dosbarth Meithrin a gweithio hyd at Flwyddyn 6 dros nifer o flynyddoedd. Byddwn yn ystyried ysgolion Cwmtawe (y 3 sefydliad) ar gyfer un o'r prosiectau peilot. Bydd manteision amlwg i’r ysgolion uchod o fod yn rhan o'r cynllun peilot hwn, er enghraifft staff yn cydweithio ar draws y dair ysgol ar y prosiect, gan helpu i feithrin perthynas waith dda cyn symud i fod yn un ysgol, a darparu rhagor o gyfleoedd gyrfaol i'r staff hynny sy'n dymuno symud ymlaen
4. Yr holl staff yn y cyfleusterau hamdden i feddu ar sgiliau dwyieithog	Ddim yn berthnasol Cysylltiadau i ddeilliant 5	Ar hyn o bryd mae'r ganolfan hamdden a'r pwll yn cael eu rheoli gan ymddiriedolaeth hamdden, sy'n gyfrifol am gyflogi staff. Byddai'r cyngor yn argymell bod y gallu i siarad Cymraeg yn agwedd ddymunol ar unrhyw benodiadau newydd a wneir o hyn ymlaen.
5. Sefydlu canolfan newydd i hwyrddyfodwyr i addysg Gymraeg	2, 3 (bydd cynnydd yn y deilliant yn effeithio’n bositif ar weddill y deilliannau )	Mae darparu darpariaeth ar gyfer hwyrddyfodwyr i addysg Gymraeg yn darged sydd wedi'i gynnwys yng Nghynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg drafft a Chynllun Strategaeth yr Iaith Gymraeg CNPT. Rydym wedi gwneud cais i Lywodraeth Cymru er mwyn buddsoddi mewn darpariaeth drochi i hwyrddyfodwyr i addysg Gymraeg. Bydd y ddarpariaeth drochi yn galluogi rhagor o ddysgwyr i gael mynediad i addysg Gymraeg gynradd ac uwchradd. Yn bresennol, y bwriad yw i sefydlu hwb drochi gogledd yr awdurdod yn YGG Pontardawe. Gallai’r opsiwn o gael canolfan drochi ganolog yn ardal Cwmtawe fynd i'r afael â rhai o'r materion sy'n ymwneud â dirywiad y Gymraeg, gan arwain at gynnydd yn hyder y gymuned wrth ddewis addysg Gymraeg.
6. Darpariaeth o hyfforddiant ymwybyddiaeth iaith gyffredinol	7 (bydd cynnydd yn y deilliant yn effeithio’n bositif ar weddill y deilliannau)	Byddwn yn cynnal sesiynau ymwybyddiaeth iaith/safonau'r Gymraeg (gan ddilyn model Cefin Campbell/ Cwmni Sbectrwm 2020). Anelir hyn at uwch-reolwyr ar draws y cyngor er mwyn iddynt gael gwell dealltwriaeth o faterion, gan gynnwys fframwaith deddfwriaethol a pholisi. Bydd sesiynau hefyd ar gael i’r gweithlu/ gymuned yng Nghwmtawe er mwyn codi ymwybyddiaeth o fanteision dwyeithrwydd.
7.Adolygiad cyffredinol o'r ddarpariaeth adeiladu a datblygiadau arfaethedig	1, 2, 3 (bydd cynnydd yn y deilliant yn effeithio’n bositif ar weddill y deilliannau )	Caiff holl ysgolion y cyngor eu hadolygu'n rheolaidd yn erbyn meini prawf penodol, ac mae'r angen am ddigon o leoedd mewn ysgolion Cymraeg yn rhan o'r broses adolygu. Defnyddir dull strategol er mwyn hwyluso’r broses o gynllunio a darparu er mwyn adnabod y galw am ysgolion cyfrwng Cymraeg. Yn ogystal, mae ymchwil wedi'i wneud i edrych ar dwf poblogaeth a lle mae disgyblion cyfrwng Cymraeg presennol yn byw. Bwriad yr ymchwil yw i nodi'r ardaloedd mwyaf addas ar gyfer sefydlu ysgolion Cymraeg. Mae swyddogion wedi adnabod a nodi nifer o brosiectau sydd bellach wedi cael eu cyflwyno i Lywodraeth Cymru fel rhan o gais ar gyfer cyllid sy’n cefnogi a datblygu’r Gymraeg mewn addysg. Un o’r prosiectau allweddol yw datblygu’r Cyfnod Sylfaen yn YGG Trebannws er mwyn denu fwy o ddysgwyr i’r ysgol a darparu amgylchedd addysgu o’r safon uchaf yn unol â safonau Ysgolion yr 21ain Ganrif.
8. Datblygu ymhellach y ddarpariaeth ar safle Bro Dur, Ysgol Gymraeg Ystalyfera Bro Dur.	4 (bydd cynnydd yn y deilliant yn effeithio’n bositif ar weddill y deilliannau )	Byddwn yn datblygu continwwm iaith a dysgu ar draws yr holl gamau dilyniant, gan hyrwyddo hyder dysgwyr a sicrwydd rhieni. Ar hyn o bryd rydym yn monitro’r nifer o fyfyrwyr ôl-16 sy’n astudio trwy gyfrwng y Gymraeg ac yn archwilio'r opsiwn o sefydlu Bro Dur fel Canolfan Cymhwyster Galwedigaethol canolig. Bydd gweithgorau o fewn y CSCA yn ysgrifennu, gweithredu a gwerthuso cynlluniau sy'n cynnwys cydweithio gyda Cholegau Cymru (Coleg Castell-nedd / Afan) a Gyrfaoedd Cymru i ddatblygu cyrsiau galwedigaethol Cymraeg a dwyieithog a phrentisiaethau ar gyfer disgyblion sydd bellach yn y system. Mae disgyblion yn teithio ar draws yr awdurdod er mwyn cael mynediad i addysg uwchradd ar safle Ystalyfera, nid yn unig o ardal Gwmtawe, ac mae'n annhebygol y bydd tynnu disgyblion y 6ed dosbarth i safle Bro Dur yn cael effaith sylweddol ar allu'r ysgol i ddarparu gwasanaeth ar gyfer ardaloedd o sensitifrwydd ieithyddol.
9. Datblygu cynllun cyfannol ar gyfer hyrwyddo addysg Gymraeg mewn cydweithrediad â De Powys, Dwyrain Sir Gaerfyrddin a Chyngor Abertawe	1-7	Bydd swyddogion Castell-nedd Port Talbot yn ceisio agor trafodaethau ag awdurdodau cyfagos mewn ymdrech i fynd i'r afael â rhai o'r materion sy'n deillio o'r amrywiadau yn y ddarpariaeth ar draws y sector cyfrwng Cymraeg.
10. Datblygu’r rhaglen Cymraeg ail iaith ar gyfer dysgu ac addysgu yn y sector Saesneg er mwyn sicrhau dilyniant o'r sector cynradd i'r sector uwchradd.	5, 7 (bydd cynnydd yn y deilliant yn effeithio’n bositif ar weddill y deilliannau )	Bydd Cymraeg Campus yn rhan annatod o gynllunio ar gyfer y Cwricwlwm i Gymru ym mhob ysgol, gyda phwyslais ar ddilyniant ysgol gyfan (gyda chefnogaeth ein Swyddog y Gymraeg mewn Addysg a Swyddogion Datblygu’r Cwricwlwm- Cymraeg yn y sector Saesneg). Bydd hyn yn cynyddu hyder dysgwyr a staff wrth ddefnyddio'r Gymraeg ac yn effeithio'n gadarnhaol ar ethos pob ysgol. Bydd cynllun gweithredu Cymraeg Campus newydd ysgolion Cwmtawe yn cael ei ddefnyddio i sicrhau cyfleoedd rheolaidd i ddysgwyr, staff a'r gymuned ehangach gymryd rhan mewn gweithgareddau sy'n cynyddu hyder yn yr iaith Gymraeg ac yn hyrwyddo diwylliant a hanes modern Cymru. Bydd hyn yn arwain at fwy o ymwybyddiaeth o berthnasedd/bwysigrwydd y Gymraeg yn eu bywydau bob dydd. Byddwn yn parhau i adeiladu ar lwyddiant ein 'Gig Gymraeg' blynyddol o fewn clwstwr YGYBD ar gyfer disgyblion Bl6 a Bl7 ac yn cyflwyno hyn ar draws yr holl ALl, gan sicrhau bod pob disgybl Bl6 yn y tair ysgol cyfrwng Saesneg (Cwmtawe) yn gallu manteisio ar yr ŵyl gerddoriaeth cyfrwng Cymraeg gyfoes a gynhelir ar hyn o bryd yn YGYBD, safle Ystalyfera. Bydd gwefan ysgolion CNPT, a grëwyd gan ddysgwyr ysgolion cyfrwng Cymraeg, i hyrwyddo diwylliant modern a hanes Cymru a'r ardal leol yn cael ei lansio a bydd ysgolion cyfrwng Saesneg yn dilyn y fformat hyn. Bydd cyfle i staff o bob un o’r tair ysgol yng Nghwmtawe gydweithio ar y prosiect, gan helpu i feithrin perthynas waith dda cyn symud i fod yn un ysgol.
11. Cynllun Gweithredu i Hybu'r Gymraeg yng Nghastell-nedd Port Talbot ar gyfer y cyfnod 2018-23.	1-7	Caiff Strategaeth Hybu'r Gymraeg 2018-2023 ei monitro'n flynyddol gan Fwrdd Craffu'r Cabinet/y Cabinet. Cyhoeddir y strategaeth a'r adroddiadau blynyddol ar wefan CNPT (ar gael yn y Gymraeg a Saesneg). Bydd yr adroddiad blynyddol nesaf yn mynd gerbron y Cabinet ym mis Tachwedd.