Crynodeb o Ddigwyddiadau 2016

Yn 2016, cynhaliwyd ymchwiliad gan CBSCNPT mewn ymateb i'r llifogydd a ddigwyddodd ar 3 Medi 2016 yn Heol y Farteg, Ystalyfera. Yn dilyn glaw trwm a hir, dioddefodd deunaw eiddo ar hyd Heol y Farteg ac un tŷ allan ar Heol Ynysydarren lifogydd mewnol.

Anogir darllen adroddiad 2016 ar y cyd â’r canfyddiadau y manylir arnynt yn y canlynol.

Yn 2016, daeth CBSCNPT i'r casgliad bod system ddraenio allweddol a ddangoswyd yn ffigur 12 Cysylltiad A i B wedi'i thorri wrth adeiladu safle’r siop Asda gerllaw, sef un o'r ffactorau allweddol a wnaeth gyfrannu at lifogydd yr eiddo ar hyd Heol y Farteg. Roedd dŵr y bwriadwyd ei gludo drwy'r cwlfer yn cael ei ryddhau i'r tir yn lleoliad safle Asda, drwy drylifiad a gwasgariad. O ganlyniad, roedd y rhwydwaith draenio presennol yn gweithredu fel tanc gwanhau yn unig.

Nododd ymchwiliadau hefyd gwymp rhannol ar gwlfer arall ar dir preifat oddi ar Heol Ynysydarren a gafodd effaith sylweddol ar ddifrifoldeb y llifogydd. Roedd y dŵr a oedd yn gorlenwi siambr archwilio gyfagos yn y briffordd yn llifo drwy Stad y Farteg i'r pwynt isel yng nghyffordd Ynysydarren a Heol y Farteg.

Cyflwynwyd mesur lliniaru gan CBSCNPT a oedd yn cynnwys adeiladu gorsaf bwmpio dros dro ar linell cwlfer Asda a oedd wedi'i rwystro. Ar hyn o bryd mae'r system yn pwmpio dŵr wyneb i system draenio priffyrdd yr A4067, ac o ganlyniad mae ei heffeithiolrwydd, wrth ymdrin â glaw trwm, yn gyfyngedig.

Mae Tabl 1 isod yn dangos y camau gweithredu a argymhellir sy'n deillio o adroddiad 2016.

Rhif	Gweithredu gan	Cam gweithredu	Camau gweithredu hyd yma
1	Perchennog tir/Datblygwr Asda	Datrys problem y draenio coll	Mae ymchwiliadau'n parhau. Mae'r awdurdod yn datblygu achos busnes ochr yn ochr â gohebiaeth â rhanddeiliaid er mwyn dod o hyd i ateb priodol
2	Perchnogion Eiddo	Ystyried y perygl o lifogydd i'w heiddo eu hunain	Mae'r awdurdod wedi rhoi mesurau cydnerthedd eiddo ar waith mewn eiddo yn Heol y Farteg
3	DCWW - Dŵr Cymru Welsh Water	Sicrhau bod carthffosydd cyhoeddus ar y cyd â rhai dŵr wyneb yn gweithredu'n effeithlon	Ni chanfuwyd unrhyw broblemau wrth ymchwilio i uniondeb y rhwydwaith carthffosydd. Aeth dŵr ychwanegol o gwlfer Ynysydarren i mewn i'r rhwydwaith gan achosi i'r system garthffosydd orlenwi
4	Perchnogion Tir	Cael gwared ar unrhyw rwystrau mewn cwrs dŵr os deuir o hyd i rai	Fel ALlLlA, mae'r awdurdod wedi defnyddio ei bwerau draenio tir i orfodi cael gwared ar rwystrau ar dir preifat. Mae'r awdurdod wedi prynu tir ger Heol Ynysydarren i ddatblygu gwelliannau i'r rhwydwaith draenio.